OGŁOSZENIA                           KSIĘGA GOŚCI                            FORUM                           CZAT ()

  

Strona Główna

HISTORIA

Historia Miasta Historia Gminy  Zabytki               Członkowie AK

GEOGRAFIA

Położenie i przyroda

DEMOGRAFIA

Ludność

WŁADZE

Władze Miasta Rada Miejska

OŚWIATA

ZS w Korszach Przedszkole

KULTURA

Biblioteka Dom Kultury

PARAFIE

Rzymsko-katolicka Prawosławna

ŚWIETLICE

Świetlica Caritas

STOW.

Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom...

SPORT

MKS Korsze

GALERIE

Korsze wczoraj Korsze dzisiaj

ROZKŁAD JAZDY

PKP PKS

AUTORZY

Kontakt

STRONY WWW

Linki

Prosna

     Wieś położona około 12 km na północny – wschód od Korsze, około 2 kim nazachód od Sątoczna. Pierwotna nazwa wsi – Prassen pochodziła od pruskiego słowa prassan oznaczającego proso, jedno z podstawowych zbóż uprawianych we wczesnym średniowieczu przez ludność pruską. 

Czynszowa wieś na prawie chełmińskim.  

   Prosna była wsią czynszową na prawie chełmińskim. Dokument lokacyjny na 5 włók ziemi w Prośnie wystawił w grudniu 1376 r. Wielki Mistrz Winrych von Kniprode. Pod koniec XV lub w początkach XVI w. właścicielem wsi został Botho von Ilenburg. Botho i Wend von Ilenburg przybyli z terenu Niemiec do Prus w czasie wojny trzynastoletniej (1454 – 1467).

Za zasługi dla Zakonu Botho von Ilenburg otrzymał na własność majątek m.in. w Galinach (dawne Gallingen) i w Skandawie (dawne Skandau). W 1490 r. lub według innych źródeł w 1520 r. Botho, syn Wenda ożenił się z Anną Vogt von Ammerthal, jedyną córką Albrechta – rycerza, który przybywszy ze Szwabii osiadł w 1468 r. w Sątocznie (dawne Leunenburg). Dzięki zamianie na dobra skandawskie Botho stał się właścicielem leżącego opodal Sątoczna majątku w Prośnie, a po śmierci teścia uzyskał prawa do Sątoczna i prawo patronatu nad miejscowym kościołem. Począwszy od Botho Prosna pozostawała nieprzerwanie w rękach rodziny von Eulenburg (w XVI w. zmieniono pisownię nazwiska rodowego) do 1945 r.  Z biegiem czasu na terenie Prus powstały trzy główne linie rodu von Eulenburg – Prosna (najstarsza), Wyki (dawne Wicken) i Galiny.

Przedstawiciele tej rodziny pełnili liczne funkcje w administracji pruskiej. Wystarczy tu wspomnieć ostatnich właścicieli majątku w Prośnie. Budowniczy ostatniej siedziby rodowej Ryszard Botho zu Eulenburg (1838 – 1909) był osobą zaangażowaną w życiu politycznym i społecznym prowincji. Przez 18 lat był przewodniczącym prowincjalnego landtagu, należał do grona założycieli zakładu w Karolewie. Jego syn Fryderyk (1874 – 1937) udzielał się w licznych organizacjach: działał w zarządzie cukrowni, zakładu w Karolewie, komitetu powiatowego i prowincjalnego. Jego działalność społeczna i polityczna przyczyniła się do jego aresztowania przez nazistów w 1933 r. Zginął w wypadku samochodowym w 1937 r. Ostatnim właścicielem Prosny był syn Fryderyka – Mortimer (1905 – 1994), który pod koniec wojny dostał się do niewoli radzieckiej, skąd wrócił do Niemiec w 1946 r.

  Z historią rodu von Eulenburg z Prosny związana jest następująca legenda:

   Na miejscu późniejszego pałacu w Prośnie w dawnych czasach miały swoje siedziby skrzaty. Pewnego razu do hrabiego Eulenburga przybyło poselstwo od króla skrzatów z prośbą o rękę jego córki, dziewczyny nadzwyczajnej urody. W przypadku wyrażenia zgody król obiecał, że jak długo skrzaty będą zamieszkiwały tam w spokoju, tak długo ród Eulenburg obdarzony będzie  bogactwami. Symbolem danej obietnicy miał być przysłany pierścień. W przypadku jego utraty, szczęście miało odwrócić się do właścicieli pałacu.

Gdy tylko hrabia przyjął oświadczyny, posłańcy poprosili o to, aby narzeczona w dniu ślubu wprowadzona została do wskazanego przez nich pokoju, gdzie zostanie przyjęta przez ich władcę. Nikt nie mógł ich śledzić, ponieważ musieli opuścić pałac. W wyznaczonym dniu panna młoda zaprowadzona została do wyznaczonego przez posłańców pokoju, a następnego ranka zniknęła i nikt już jej więcej nie widział. Pierścień ofiarowany przez króla skrzatów przechowywany był w rodzinnym archiwum.

   Legendy, jak wiadomo, rządzą się swoimi prawami, faktem jednak jest, że ród von Eulenburg, władał dobrami w Prośnie nieprzerwanie od końca XV w. aż do 1945 r.

Czy było to zasługą skrzatów i ich pierścienia zaręczynowego, czy też wynikało z zapobiegliwości kolejnych przedstawicieli tej rodziny – trudno powiedzieć, jednak po wyjeździe ostatnich z Eulenburgów w 1945 r. majątek zaczął chylić się ku upadkowi. 

PAŁAC 

   Trudno dokładnie określić kiedy rodzina von Eulenburg przeniosła się z Sątoczna do Prosny. Stało się to być może pod koniec XVI w., gdy Sątoczno na skutek kolejnych pożarów (1580, 1586, 1593) utraciło prawa miejskie i stało się wsią. Nie zachowały się jednak żadne wiadomości o najwcześniejszej siedzibie właścicieli majątku. Pierwsze zachowane informacje dotyczące dworu w Prośnie wybudowanego w latach 1610 – 1620 przez Botho Albrechta I, starostę Pisza; nieznany jest jednak wygląd ówczesnej budowli. W 1667 r. na zlecenie Jerzego Fryderyka , starosty ryńskiego, Józef Naronowicz-Naroński wykonał plan nowego, barokowego założenia pałacowego.

   Naroński, polski geometra, kartograf i architekt, który jako arianin zmuszony był do szukania schronienia na dworze elektora, przedstawił ciekawą wizję pałacu z wyraźnie rysującym się korpusem głównym zdobionym trzema naczółkami i przykrytym spadzistym dachem. Całości dopełniał ogród i rozległy park krajobrazowy położony w zakolu Gubra oraz zabudowania gospodarcze sytuowane w południowo – wschodniej części założenia. Przez blisko dwa stulecia pałac w niezmienionej formie pełnił funkcję głównej siedziby cieszącego się coraz większym poważaniem rodu. Dopiero Ryszard Botho w latach 1860 – 1875 dokonał gruntownej przebudowy pałacu w tak modnym wówczas stylu neogotyckim.

W wyniku przebudowy zniknęła barokowa rezydencja znana z zachowanych rysunków.

Na miejsce reprezentacyjnego „gniazda rodowego” powstał romantyczny zameczek, którego jednak wielkość i bogactwo wykończenia wyraźnie wskazywały na wysokość pozycji właścicieli. W latach 1945 – 1946 w pałacu stacjonowali Rosjanie. Po ich odejściu we wnętrzach zostały jedynie szafy biblioteczne i trochę uszkodzonych mebli.

Cecylia Vetulani przekazała w swoich wspomnieniach opis ostatniego bodaj tajemniczego epizodu związanego z pałacem. W 1947 r., późnym wieczorem, pod pałac zajechała ciężarówka z kilkoma uzbrojonymi mężczyznami. Podczas gdy jeden z przejezdnych został na straży, pozostali zagłębili się w mroku zamkowych piwnic, skąd po jakimś czasie zaczęli wynosić konserwy, słoje i dziwne pakunki, których kształtu i przeznaczenia obecni przy zdarzeniu pracownicy gospodarstwa nie potrafili rozpoznać. Po odjeździe nieznajomych w piwnicach znaleziono opróżnioną skrytkę – zamurowaną dotychczas piwniczkę.

   Lata powojenne to okres powolnego aczkolwiek systematycznego upadku pałacu.

Brak dbałości o konserwację budynku, brak pomysłu na wykorzystanie obiektu, kolejne pisma wysyłane do użytkowników obiektu przez władzę powiatowe, służby konserwatorskie, słowem normalna na tych terenach droga od świetności do ruiny.

Obecnie pałac w Prośnie, lub jak kto woli to co z niego zostało to tylko stojące kikuty ścian obrośnięte gdzie niegdzie dzikim winem. Jedynie jesienią gdy zaczynają czerwienieć liście zakrywających ruiny pnączy, można wczuć się w romantyczną atmosferę jaką kiedyś tworzył pałac i otaczający go park.

Źródła:

1). Gazeta „Piramida”, nr:8, lipiec 1997r.; oprac: Mariusz Wyczółkowski Muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Kętrzynie.

 GALERIA:  

Ruiny pałacu

POWRÓT