|
|
KORSZE
- rys
historyczny
Szczególne położenie Korsz – niemal dokładnie
w środkowym punkcie geometrycznym dawnych Prus, obecnie województwa warmińsko-mazurskiego
– przesądziło o wyborze tej miejscowości jako węzła kolejowego, który był
istotnym czynnikiem miastotwórczym. Wybudowane na przełomie lat 60- i 70-tych
XIX wieku dwie linie kolejowe: północna (Królewiec – Bartoszyce - Korsze
– Ełk – Prostki) i południowa (Toruń – Olsztyn – Korsze – Gierdawy,
ob. Żeleznodarożnyj – Wystruć, ob. Czerniachowsk) zadecydowały o szybkim
rozwoju przestrzennym i ludnościowym osady, której nigdy tu przedtem nie było,
a która pojawiła się obok znanej tylko pod tą nazwą wsi szlacheckiej z
folwarkiem. Jeszcze w 1820 roku istniało tu tylko 15 chałup i zamieszkiwało
114 osób, zaś właściciel majątku przeniósł swoją rezydencję do położonego
nieopodal Romankowa (niem.Romsdorf).
Pierwsze informacje o dzisiejszych Korszach
pochodzą z XIV wieku. Pierwotnie było to jedno z licznych pruskich dóbr służebnych,
jakie Zakon Krzyżacki zakładał wokół zamków (w tym przypadku zamku w Sątocznie).
W 1418r. majątek nadany został rycerzowi frankońskiemu von Königsegg. Ród
ten posiadał później na terenie Prus bardzo liczne majątki, a jego
przedstawicieli spotyka się w gronie radców państwa zakonnego, czy następnie
księstwa pruskiego. Najstarszy dokument pochodzi z 1448 roku i przyjęty jest
jako data założenia miejscowości. Na początku XVIII wieku majątek uzyskał
od króla pruskiego, w dowód zasług w wojnie siedmioletniej, podporucznik de
Fresin, przedstawiciel szlachty belgijskiej. W 1734 roku zbudował w Korszach
pierwszą szkołę, do czego zobowiązywał go dekret królewski. Szkoła stanęła
przy gościńcu między dworem a folwarkiem, niedaleko skrzyżowania z traktem
biegnącym na północ (szkoła modernizowana pod koniec XIX wieku funkcjonowała
do 1996 roku). Po uruchomieniu linii kolejowej następuje rozbudowa osady
poprzez wybudowanie zespołu dworca i budynków mieszkalnych dla pracowników.
Wraz z węzłem kolejowym powstał też węzeł drogowy stymulujący dodatkowo
rozwój osady. Już u schyłku XIX wieku Korsze nabrały cech miejskich. W 1900
roku liczyły 490 mieszkańców, rozpoczęto budowę trzech hoteli, rzeźni,
mleczarni, poczty, później fabryki mleka skondensowanego, stadionu, kąpieliska,
kina. Zatrudnienie dawały drobne zakłady rzemieślnicze i usługowe. Na początku
XX wieku wybudowano dwa kościoły: katolicki i ewangelicki (obecnie prawosławny).Budowę
trzech osiedli domków 1- i 2-rodzinnych rozpoczęto na początku lat 20-tych XX
wieku, a następnie zbudowano gmach 18-klasowej szkoły podstawowej i gimnazjum.
W 1925 roku liczba ludności Korsz przekroczyła 2500 osób, a w 1939 roku ponad
3000. Osobliwością Korsz było Technikum Pszczelarskie – jedna z dwóch na
terenie Niemiec – prowadzące nie tylko nauczanie, ale także szeroko
zakrojone poradnictwo. Druga osobliwością Korsz była, powstała
ok. 1900 roku, restauracja dworcowa, która zdolna była w ciągu 10-
minutowego postoju pociągu berlińskiego zaopatrzyć wszystkich chętnych w
grochówkę (grochówka a’la Korsze) na wędzonej szynce, która zasłynęła
szeroko w Niemczech jako smaczny
posiłek jednodaniowy (znane do dziś danie kuchni niemieckiej „ein Topf”).
Ostatnia wojna przyniosła dla Korsz wiele
zniszczeń, tak w okresie walk 27/28 stycznia 1945 roku jak i późniejsza
grabież przez żołnierzy radzieckich traktujące te tereny jako łup wojenny.
Dopiero 27 kwietnia 1945 roku miejscowość została przekazana polskim władzom.
Nowi mieszkańcy odbudowali ze
zniszczeń Korsze, później
przyczynili się do poważnej rozbudowy. Tak, że w 1962 roku miejscowość ta
otrzymała prawa miejskie, stając się najmłodszym miastem w regionie.
Opracował: Tadeusz Korowaj
POWRÓT
|
|
